Maziarstwo

Maziarstwo

Maziarstwo, czyli handel mazią i smarami. Dawny zawód praktykowany wśród Łemków. Na Łemkowszczyźnie w XIX i XX wieku maziarstwo związane było z miejscowością Łosie (woj. małopolskie, powiat gorlicki, gmina Ropa). Początkowo mieszkańcy zajmowali się sprzedażą produkowanej przez siebie mazi, którą to używano do smarowania drewnianych osi wozów.

Pod koniec XIX i w początkach XX wieku, wraz z rozwojem przemysłu naftowego, mieszkańcy zaprzestali wytwarzania mazi, a zajęli się sprzedażą obwoźną smarów. Już kilkunastoletni chłopcy pomagali ojcom przy pracy, aby zdobywać doświadczenie na przyszłość. Co istotne, w okresie międzywojennym, na 280 gospodarstw, aż 670 mężczyzn zajmowało się tym zawodem.

Model wozu maziarskiego. Zagroda Maziarska w Łosiu. Fot. Karol Król

Proces destylacji drewna zachodził w otworach w ziemi (ok. 1 m głębokości) oblepionych gliną z rurką w środku, która odprowadzała produkty na zewnątrz. Następnie układało się kopiec (do 1,5 metra nad ziemią) z suchych kawałków drewna jodłowego i sosnowego. Taki kopiec uszczelniano gliną, aby nie dochodziło powietrze i ogień nie wydostawał się na zewnątrz. Następnie podpalano drewno, które tliło się kilka godzin. Po tym czasie zaczęły pojawiać się pierwsze produkty, najpierw terpentyna, później dziegieć, a na końcu maź.

W Łosiach, w okresie wojennym prowadzono wytop w maziarkach. Były to zakopane w ziemi żelazne beczki, w których destylacji podlegały smolne drzazgi zalane wodą. Z tej beczki była wyprowadzona rurka, która przechodziła przez potok (proces schładzania) i wydostawała się w osobnym naczyniu.

Maziarze w późniejszym okresie handlowali olejem pochodzącym z kopanek oraz rafinerii ropy. Ropę naftową mieszano w odpowiednich proporcjach z wapnem, asfaltem olejem, a nawet kalafonią. Łosianie doszli w swojej profesji do perfekcji. Mieli nie tylko indywidualnych odbiorców, ale z ich usług korzystały również większe zakłady produkcyjne. Produkty zaś, które wytwarzali, były przez nich rozwożone po niemal całym kraju. Docierały też za jego granice, m.in. na teren dzisiejszej Słowacji, Węgier, Austrii, Litwy, Łotwy, Ukrainy, Chorwacji.

Obecnie w Zagrodzie Maziarskiej w Łosiach – skansenie rzemiosła maziarskiego, można podziwiać rozmaite przyrządy i wozy z okresu funkcjonowania przemysłu naftowego na tych terenach.

---

Zagroda Maziarska w Łosiu:

Film wykonano w ramach projektu „Zrównoważony Rozwój Uczelni” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (PO WER). Projekt jest realizowany przez Centrum e-Learningu Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie.

---

Lokalizacja: